mać

mać (hornjoserbšćina) wobdźěłać

substantiw, f wobdźěłać

 
mać a dźěćo na brjože
(w wokrjesy Angermünde)
kazus singular dual plural
nominatiw mać maćeri maćerje
genitiw maćerje maćerjow maćerjow
datiw maćeri maćerjomaj maćerjam
akuzatiw mać / maćer maćeri maćerje
instrumental z(e) maćerju z(e) maćerjomaj z(e) maćerjemi
lokatiw po maćeri po maćerjomaj po maćerjach
wokatiw maći maćeri maćerje

Ortografija

Dźělenje słowow:

mać, genitiw ma·će·rje

Wurjekowanje

MFA: ['mač], genitiw ['mačɛʀʲɛ]
Słuchowe přikłady:

Semantika

Woznamy:

[1]

Skrótšenki:

[1]

Pochad:

[1] wotwodźenka wot praindoeuropskeho *méh₂tēr [→en] přez prasłowjanski *mati [→en]

Synonymy:

[1] maćerka, mama, mamička

Muske formy:

[1]

Antonymy:

[1] nan

Hyperonymy:

[1] staršej

Hyponymy:

[1] přirodna mać, přichodna mać, staraćelska mać, rapača mać

Kolokacije:

[1]

Přikłady:

[1] Mać je jemu jeho horco lubowany telefon sćazała, wšako by moderny nastroj jenož wosebitej atmosferje škodźał. (Lubina Ryćerjec) [1]
[1] Přińdźeš sobu?, so mać praša. (Aleksandra Kasparijec) [2]
[1] Telefon klinka. Njejsym spěšna dosć a tak wotzběhnje mać. (Johanna Bizoldec) [3]
[1] Přez wótřerěčak w zadnim róžku našeje dobreje stwy rži rjany hodowny spěw na trompeće. Rjany pak jenož po měnjenju našeje maćerje, kotraž so pódla mje sedźo k melodiji pohibuje. (Lubina Ryćerjec) [1]
[1] Po smjerći wowki, swojeje maćerje, njeje so poprawom z nikim wjace tak prawje rozmołwjał. Zrudny tehdom . Wo smjerći swojeje maćerje zhonił, jako ze swojej žonu w dowolu. (Štefan Paška) [4]
[1] Wězo je jemu wšo chětro přehnate a dźěćkace. To je tež maćeri hižo jasnje prajił. (Lubina Ryćerjec) [1]
[1] Ale maćeri a mi so cyle hinak wjedźe. (Terez Matkec) [5]
[1] Škitać chcu synka a mać sylnić chcu žiwjenja swět: Mać njech njetraši lětadła lět, a synk njech sej woměrje šćipa trawku a kwět. (Jurij Brězan) [6]
[1] Štož mje nastupa, sym slepy, hdyž widźu swojeho nana, a sym hłuchi, hdyž słyšu swoju mać. (Jurij Brězan) [7]
[1] Uška začu, kak so přihladowarjo jej přichilachu, jeje słowa přibychu ćopłosće, wona lubowaše mać, wona so směješe a zrudna: Nje nichtó w žurli, kotryž jej njepřeješe, zo by była zbožowna. (Jurij Brězan) [8]
[1] A wón lubowaše tutu potajnu maćer tak mócnje, z tajkej zahorjenosću, zo njeběše jemu žadyn wopor za nju přećežki, haj samo swoje žiwjenje by woprował za tu maćer za swój narod. (Jakub Lorenc-Zalěski) [9]
[1] Rozmyslujo, što nětk, stupich na hasu, a mi napřećo přijědźeštej žónskej z rjeblowanym wozyčkom: Madelena a jeje mać, kotruž hnydom spóznach, dokelž wona srjedźne wudaće mjez Wawrijec maćerju a Madelenu. (Jurij Brězan) [10]
[1] W tym wokomiku přijědźe Nukec wuj ze swojim golfom, a hdyž Jurka z maćerju wuhlada, zastanje. (Serbske Nowiny, 27. žnjenca 1999) [11]
[1] Ja sym bóle po maćeri, kaž so zda, ale što chceš to činić? (Marja Kubašec) [12]
[1] Slepa nygašekoma, w myslach hišće při maćeri. (Jěwa-Marja Čornakec) [13]
[1] Stawaj, maći, złota maći! (Handrij Zejler) [14]
[1] Na widźiš, maći, Měrka doda. (Jěwa-Marja Čornakec) [13]
[1] A bu dobra mać dźěćom a wona je rozumiła dźěći prěnjeje maćerje kaž tež swoje dźěći k sebi připutać, tak zo ženje slěda njenamakach, zo by rozdźěl mjez nami dźěćimi dweju maćerjow był. (Jakub Lorenc-Zalěski) [9]
[1] Małe dźěći bječachu, chcyše so jim sobotnišeje kołbasy, ale maćerje złe zaswarichu, a dźěći so rjejo wotsalichu. (Marja Młynkowa) [15]
[1] Młode maćerje staraja so wo zabawu za najmjeńšich a kóžda swójba přinjese ke kofejej tykanc sobu. (Serbske Nowiny, 7. pražnika 1999) [16]
[1] Ale: miliony na swěće maćerjow do twojich rukow chowaja žiwjenje synow. (Jurij Brězan) [6]
[1] Tak chodźi we wulkim měsće za synami a dźowkami serbskich maćerjow. (Bjarnat Krawc, Achim Brankačk) [17]
[1] Pola nowonarodźenych na přikład wšě formality wobstara, přepoda maćerjam pakćik z prěnjej drastu a dalši, kiž smědźa hakle wočinić, hdyž dźěćo do šule dźe. (Jurij Koch) [18]
[1] Nastajenje k swójbje pak je hišće dołho njediferencowane, spočatnje jednostronsce nimale jenož na žony abo maćerje wusměrjene. (Rozhlad, 1997) [19]
[1] Tak w decembru blidotenisowy turněr z nanami, maćerjemi, jich dźěćimi, cyle swójbna atmosfera. (Serbske Nowiny, 7. róžownika 1999) [20]
[1] Přetož tak rěči Knjez wo synach a dźowkach, narodźenych na tutym městnje, wo maćerjach, kotrež jich na swět rodźa, wo nanach, kotřiž jich płodźa na tutym městnje. (Stary zakoń) [21]
[1] Lube maćerje, kotrež tute rjadki čitaće, njedajće so narěčeć, je to z tym copłym jejkom wěsće přiwěrk! (Richard Iselt) [22]

Rěčne wobroty:

[1]

Wotwodźene wopřijeća:

[1] maćercyne/-a/-y, maćerny/-a/-y, maćerski/-a/-y; maćerstwo; maćernica; maćernorěčy/-a/-y, maćeršćina; maćica

Přełožki wobdźěłać

Zapadosłowjanske wobdźěłać
Wšitke wobdźěłać

Referency a dalše informacije

 
Commons

Noty wobdźěłać

  1. 1,0 1,1 1,2 Lubina Ryćerjec: „Tradicija.“ W: (bjez awtora): Paternoster 2. Teksty młodych awtorow. Budyšin: Domowina, 2006. Strony 62–63.
  2. Aleksandra Kasparijec: „Cuza domizna.“ W: (bjez awtora): Paternoster 2. Teksty młodych awtorow. Budyšin: Domowina, 2006. Strony 26–31.
  3. Johanna Bizoldec: „Złoćany zwónčk.“ W: (bjez awtora): Paternoster 4. Teksty młodych awtorow. Budyšin: Domowina, 2010. Strony 10–11.
  4. Štefan Paška: „Zahroda.“ W: (bjez awtora): Paternoster 2. Teksty młodych awtorow. Budyšin: Domowina, 2006. Strony 58–61.
  5. Terez Matkec: „Diagnoza.“ W: (bjez awtora): Paternoster 4. Teksty młodych awtorow. Budyšin: Domowina, 2010. Strona 39.
  6. 6,0 6,1 Jurij Brězan: Basnje. Budyšin: Domowina, 1980. Citowane po uni-leipzig.de: Wortschatz.de
  7. Jurij Brězan: Krabat. Budyšin: Domowina, 1976. Citowane po uni-leipzig.de: Wortschatz.de
  8. Jurij Brězan: Feliks Hanuš. Dźěl 3. Budyśin: Domowina, 1975. Citowane po uni-leipzig.de: Wortschatz.de
  9. 9,0 9,1 Jakub Lorenc-Zalěski: Serbscy rjekowje. Zberka wubranych spisow. Berlin: Volk und Wissen, 1957. Citowane po uni-leipzig.de: Wortschatz.de
  10. Jurij Brězan: Stara Jančowa. Budyšin: Domowina, 1965. Citowane po uni-leipzig.de: Wortschatz.de
  11. Serbske Nowiny, 27. awgusta 1999. Citowane po uni-leipzig.de: Wortschatz.de
  12. Marja Kubašec: Lěto wulkich wohenjow. Dźěl 1. Budyšin: Domowina, 1970. Citowane po uni-leipzig.de: Wortschatz.de
  13. 13,0 13,1 Jěwa-Marja Čornakec: Hołbik čornej nóžce ma. Budyšin: Domowina, 1999. Citowane po uni-leipzig.de: Wortschatz.de
  14. Handrij Zejler: Zhromadźene spisy. Zwajzk 4. 1860. Citowane po uni-leipzig.de: Wortschatz.de
  15. Marja Młynkowa: Zhromadźene spisy. Zwjazk 2. Powědančka a drobna proza. Budyšin: Domowina, 1965. Citowane po uni-leipzig.de: Wortschatz.de
  16. Serbske Nowiny, 7. julija 1999. Citowane po uni-leipzig.de: Wortschatz.de
  17. Bjarnat Krawc, Achim Brankačk: Žiwjenje je dźěło - wotpočink je mrěće : stawizna Bjarnata Krawca ; z jeho žiwjenjopisa, listow, rozprawow a swědstwow rowjenkow. Zestajena a wudospołnjena wot Achima Brankačka. Budyśin: Domowina, 1999. Citowane po uni-leipzig.de: Wortschatz.de
  18. Jurij Koch: Pućowanje k ranju. Budyšin: Domowina, 1969. Citowane po uni-leipzig.de: Wortschatz.de
  19. Rozhlad, Serbski kulturny časopis, 1997. Citowane po uni-leipzig.de: Wortschatz.de
  20. Serbske Nowiny, 7. meje 1999. Citowane po uni-leipzig.de: Wortschatz.de
  21. Swjate Pismo: Stary zakoń. II. Stawizniske knihi, Budyšin 1973. Citowane po uni-leipzig.de: Wortschatz.de
  22. Richard Iselt: Z brěmješka dopomnjenkow. Budyšin: Domowina, 1951. Citowane po uni-leipzig.de: Wortschatz.de