rjany

rjany

rjany (hornjoserbšćina)

adjektiw

kazus	singular f	singular m	singular n	dual	plural
nominatiw	rjana	rjany	rjane	rjanej (rjanaj)	rjane (rjani)
genitiw	rjaneje	rjaneho	rjaneho	rjaneju	rjanych
datiw	rjanej	rjanemu	rjanemu	rjanymaj	rjanym
akuzatiw	rjanu	rjany (rjaneho)	rjane	rjanej (rjaneju)	rjane (rjanych)
instrumental	rjanej	rjanym	rjanym	rjanymaj	rjanymi
lokatiw	rjanej	rjanym	rjanym	rjanymaj	rjanych

adjektiw	rjany
adwerb	rjenje
komparatiw	rjeńši
superlatiw	najrjeńši
absolutiw	nanajrjeńši
diminutiw	rjanuški

Ortografija

Dźělenje słowow:

rja·ny, adwerb rje·nje

Wurjekowanje

MFA: ['ʀʲanɨ]

Słuchowe přikłady:

Semantika

Woznamy:

[1] měć přijemny, rozradowany wuskutk na zmysł abo začuće

Dalše wujasnjenja:

[1]

Skrótšenki:

[1]

Pochad:

[1] Ze staršeho „rjadny“, zwotkal wupadny d runjež tak kak na př. ze słowa „snadno“ (= snano). Tole słowo so nikak njerozeznawaše wot dźensnišeho rjadny, kotrež so wutwori hač potom, hdyž rjany je nabyło nowy wuznam „krasny“. Tohodla wobě słowje matej samsny pochad, a to prasłowjanske *rędъ ^[→en] (= rjad) + přidawnikowy přiwěšk -ny.

Synonymy:

[1] krasny/-a/-e, šikwany/-a/-e

Antonymy:

[1] hrozny/-a/-e, wohidny/-a/-e

Hyperonymy:

[1]

Hyponymy:

[1]

Kolokacije:

[1] žona, literatura, wjedro, dźeń

Přikłady:

[1] Aj, aj, rjana Katyržinka, što ja słyšu? (Handrij Zejler)

[1] Družka, swat, nawoženja, braška Miła, rjana hodźinka, praj, što sy tak zachodna? (Handrij Zejler)

[1] Tež lilija tu spadnje a rjana zaso kće. (Handrij Zejler)

[1] Młodosć je rjana, je najrjeńši čas cyłeho žiwjenja, ale jeho meja pominje so bórze. (Jakub Lorenc-Zalěski)

[1] Ow, to je rjana rěč, tam wokoło Budyšina. (Jakub Lorenc-Zalěski)

[1] Zyma njebě rjana, runje zo so na swjatych dnjach něšto sněha nańdźe, hewak tepjachu so dny w šěrym, młowojtym wjedrje. (Jurij Brězan)

[1] Apryl so pominy; nalěćo do rjaneje meje zakroči. (Marja Kubašec)

[1] Rjaneje srjedy wječor so pola Motsa wo wrota dumpaše. (Jan Wornar)

[1] Hdyž w nětčišim času přez rjanu Łužicu dźemy, wjeselimy so wšudźom nad rjanymi polami a zelenymi łukami. (Jakub Nowak-Kaščanski)

[1] Ma krasne, ćmowe włosy, akurat sčesane z wopušku. A jara rjanu brunu kožu. (Maksymilian Nawka)

[1] Bórzy so macocha ze swojimaj dźowkomaj domoj wróći a powědaše, kak rjenje je dźensa na kwasu było a kak je cuzy ryćer z rjanej holčku rejwał a kak je jemu wona zaso ćeknyła. (Pawoł Nedo)

[1] Nazajtra na dźěle ju Renata postrowi: Na, rjanu nócku měła? (Serbske Nowiny, 6. žnjenca 1999)

[1] Rjanu njedźelu mějachu wčera koparjo Sokoła Ralbicy/Hórki, kiž su w domjacym stadionje dypkowu hru wobwodneje klasy, stafle II přećiwo Lok Wojerecy jasnje z 3:0 dobyli. (Serbske Nowiny, 13. požnjenca 1999)

[1] W tajkim stawje Jěwa Jadwize wokoło šije padny, hdyž so ta na prěnjej rjanej nalětnjej njedźeli njewočakowana pola nich zjewi - wězo z małej Jěwinej mótku, z mužom a - z Wjenkeć Hanku z Chrósćic. (Marja Kubašec)

[1] Irina přińdźe w rjanej falce, w židźanych nohajčkach a połwysokopjeńkatych črijkach. (Jurij Brězan)

[1] Přez wótřerěčak w zadnim róžku našeje dobreje stwy rži rjany hodowny spěw na trompeće. Rjany pak jenož po měnjenju našeje maćerje, kotraž so pódla mje sedźo k melodiji pohibuje. (Lubina Ryćerjec)

[1] Dźeń je rjany, a njebjo je módre a we nim hara tryskowych lětadłow. (Marja Młynkowa)

[1] Jara rjany wobraz so wužiwa: 'Młode holcy su kaž čerstwy chlěb.' (Rozhlad, 1996)

[1] Rjany je Matij Maticec, Rjana je Marja Kowarkec. (Leopold Haupt, Jan Arnošt Smoler)

[1] To ći cyłe rjane dźěćatstwo přez kosće lěze, sam.pak stejiš ze zymnej třělbu na chribjeće wosrjedź wulkeho, ze sněhom posypaneho prózdneho parkowanišća: Dyrbiš stražować a stražować, a wy doma měrnje swjećiće. (Beno Budar)

[1] Wón poćehnje rjaneho dnja z campingowym wačokom na chribjeće ze wsy. (Jan Wornar)

[1] Nimo sobudźěłaćerjow małeho, ale přewšo rjaneho parka, witachu hosći čłonojo spěchowanskeho towarstwa zwěrjenca a sobudźěłaćerjo „Wólnočasoweho centruma tučel“. (Serbske Nowiny, 3. požnjenca 1999)

[1] Dźensa wo skutkach a wuskutkach teje myslički sonja a za nimi žedźa miliony a sta milionow ludźi, stonacych hišće pod kwaklu złeje mocy, kotraž jich tepta, wuklukuje, sponižuje a jim zawobaruje přistup k rjanemu, radostnemu, swětłemu žiwjenju. (Měrćin Nowak-Njechorński)

[1] Ale bórze potom ćhće Jadwiga zaso rjane wjedro měć za šinčki a kwas a domwoženje«, so Wjenćyna Jadwize napřećo zasmja, kotraž z nawoženju do jstwy stupi. (Marja Kubašec)

[1] Při rjanym, ale chětro wětřikojtym wjedrje so wottam po rjanym pućiku podłu Sprjewje zaso do Budyšina podachmy. (Serbske Nowiny, 3. winowca 1999)

[1] Běše poćmowojta do wočow, wobwoči a włosy hižo šedźiwkojte, woči hišće přecy rjanej a błyskacej. (Mikławš Bjedrich-Radlubin)

[1] Cyle z měrom ležo hladaše na njoho ze wojimaj rjanymaj wóčkomaj, kotrejž so kaž hwězdźe zyboleštej. (Mikławš Bjedrich-Radlubin)

[1] Waš běh rjani podnjebjo nam wótčinske. (Jakub Bart-Ćišinski)

[1] Skutkuje to nimoměry harmonisce, tutón jasny spěw rjanych holičow, jich zdobna drasta, zwuk zwonow. (Měrćin Nowak-Njechorński)

[1] Na rjanych lětnich wječorach je wšak jej tež druhdy było, zo by so rady zawjeseliła. (Marja Kubašec)

[1] Hdźež Łužica k połnocy storka, pozběhuja so bjez přetorhnjenja niske hory, wudebjene z rjanymi, zelenymi lěsami. (Jakub Bart-Ćišinski)

[1] Na to wašnje přikrótši choremu hórke, dołhe hodźiny, a jeje lubosć bu přecy čisćiša, rjeńša a sylniša. (Jakub Bart-Ćišinski)

[1] Hańžka rjana, rjeńša hač ty njeje nihdźe žana. (Handrij Zejler)

[1] Jasne, Feliks to widźeše, hólc bě rjeńši hač wón. (Jurij Brězan)

[1] A k tomu běše krasny jasny słónčny dźeń, zo sebi rjeńšeho myslić a přeć njemóžeš. (Jakub Bart-Ćišinski)

[1] „Ja njemóžu sebi woprawdźe ničo rjeńše myslić“, praji Wjacław, „hač tule sedźeć a sebi krasnu wokolinu wobhladować.“ (Jakub Nowak-Kaščanski)

[1] Ty sy ta najrjeńša! (Marja Młynkowa)

[1] Najrjeńša ze wšěch barbow je rjana módra, z kotrejž wulkoróžičkate wokołki serpika abo serpuška cyły zahon w jasnym swětle debja. Předłoha:žórło-jakubas serbski.les.krasny.raj 1913

[1] Tu hnězdaško zboža tebi chcu twarić, wóń róže najrjeńšej dychajo darić. (Jakub Bart-Ćišinski)

[1] Nan, Jurij a Jan kupuja nětk nowy hač nanajrjeńši grat na konje a nowe drasty. (Pawoł Nedo)

[1] Powjedu was pak dźensa do jednoho z nanajrjeńšich blečkow tutoho rjaneho kraja, do Wichowskich skałow niže Wósporka. (Měrćin Nowak-Njechorński)

[1] Młoda njewjesta z Bónjec bě je tak rjanuške přadła a daše je za sebje tkać. (Jan Radyserb-Wjela)

Rěčne wobroty:

[1] Rjana, zo zemjanka na nju ze zawisću hlada. (Jan Radyserb-Wjela)

[1] Rjana, zo by so tež pryne do njeje zahladać mohł. (Jan Radyserb-Wjela)

[1] Rjana, zo hólcy so wo nju na piwach bija. (Jan Radyserb-Wjela)

[1] Rjana kaž Ralbičanska družka. (Jan Radyserb-Wjela)

[1] Rjana kaž kałowe šerjenje. (Jan Radyserb-Wjela)

[1] Rjana do wočow kaž róža. (Jan Radyserb-Wjela)

[1] Rjana běła kaž knot. (Jan Radyserb-Wjela)

[1] Hladać do tamnej rjanej wěčnosće. (Jan Radyserb-Wjela)

[1] Z rjanej zwjerchulu woči slepić. (Jan Radyserb-Wjela)

[1] Rjany radny kaž šamałe. (Jan Radyserb-Wjela)

[1] Rjany kaž młody dźeń. (Jan Radyserb-Wjela)

[1] Z rjanymaj wóčkomaj muskich wobkuzlić. (Jan Radyserb-Wjela)

[1] Zahladany do rjanych ličkow a wokow. (Jan Radyserb-Wjela)

[1] Z rjanymi słowčkami wutrobu dobyć. (Jan Radyserb-Wjela)

[1] Dać so rjanym wóčkam wobkuzlić. (Jan Radyserb-Wjela)

[1] Dawać hroznym wěcam rjeńše mjena. (Jan Radyserb-Wjela)

Wotwodźene wopřijeća:

[1] rjanosć, rjanota; rjeńšić; rjanolinka, rjanopis, rjanorěčnik, rjanozwuk

Přełožki

Zapadosłowjanske

čěski: [1] krásná f, hezká f, krásný m, hezký m, krásné , hezké delnjoserbski: [1] rědna f, pěkna f, rědny m, pěkny m, rědne , pěkne hornjoserbski: [1] rjana f, rjany m, rjane kašubski: [1]

połobski: [1] krosne pólski: [1] piękna f, piękny m, piękne słowakski: krásna f, krásny m, krásne , šleski: [1]

Wšitke

afrkaanski: [1] mooi albanski: [1] bukur, e bukur f, i bukur m amharski: [1] ቆንጆ (qonjo) (am) arabski: [1] جميل (ǧamīl) (ar) armenski: [1] գեղեցիկ (geġec'ik) (hy), սիրուն (sirun) (hy) azerbajdžanski: [1] гәшәнҝ (qəşəng) (az) běłoruski: [1] выдатны (vydátny) (be) bretonski: [1] brav, kaer bołharski: [1] красив (krasív) (bg), прекрасен (prekrásen) (bg) Předłoha:ccc: [1] pya'c̈homa, pewa puti'na Předłoha:cmn: [1] 漂亮 (piàoliang) (cmn), 美 (m{e+}i) (cmn), 好看 (hǎokàn) (cmn) čěski: [1] krásná f, hezká f, krásný m, hezký m, krásné , hezké danski: [1] smuk delnjoněmski: [1] moj, moi delnjoserbski: [1] rědna f, pěkna f, rědny m, pěkny m, rědne , pěkne egyptowski: [1] nfr esperanto: [1] bela estiski: [1] kaunis ilus ferejski: [1] vøkur f, vakur m, vakurt Předłoha:fj: [1] totoka Předłoha:fil: [1] finski: [1] kaunis francoski: [1] beau m, belle f georgiski: [1] მშვენიერი () (ka) grjekski: [1] ωραίος (oraíos) (el) (oraíos), όμορφος (ómorfos) (el) m hebrejski: [1] יפה (jafe) (he) hindi: [1] ख़ूबसूरत (xūbsūrat) (hi), सुन्दर (sundar) (hi) hornjoserbski: [1] rjana f, rjany m, rjane chinski: [1] 美 (m{e+}i) (zh) ido: [1] bela indoneski: [1] indah, cantik, ayu, molek, cakep interlingua: belle irski: [1] álainn islandski: [1] fallegur, fagur italski: [1] bello japanski: [1] 美しい (うつくしい, utsukushii) (ja), 綺麗 (きれい, kirei) (ja) jendźelski: [1] beautiful kašubski: [1] katalanski: [1] bella f, bell m, formósa f, formós m, bonica f, bonic m khmerski: [1] ស្អាត (saāt) (km) korejski: [1] areumdaun (아름다운) (ko), 아름답다 (areumdapda) (ko) kurdski: [1] kymriski: hardd, prydferth

łaćonski: [1] pulcher m, formosus m, bellus m limburgski: [1] sjoen Předłoha:jbo: [1] madźarski: [1] szép makedonski: [1] убава (úbava) (mk) f, убав (úbav) (mk) m, убаво (úbavo) (mk) , prékrasna (прекрасна) (mk) f, prékrasen (прекрасен) (mk) m, prékrasno (прекрасно) (mk) nawažski: [1] nizhóní Předłoha:nov: [1] němski: [1] schön nižozemski: [1] mooi okcitanski: [1] bèla, bèl, bèth, polida, polit farsi: [1] قشنگ (qa{s+}ang) (fa), زیبا (zibâ) (fa) połobski: [1] krosne pólski: [1] piękna f, piękny m, piękne portugalski: belo m, bela f, bonito m, bonita f pandźabski: ਸੁਹਣੀ (suhṇī) (pa) f, ਸੁਹਣਾ (suhṇā) (pa) m rumunski: frumoasă f, frumos m ruski: [1] красивый (krasivij) (ru), прекрасный (prekrásnyj) (ru), приятный (prijatnij) (ru) sardiski: [1] bellu słowakski: krásna f, krásny m, krásne , słowjenski: lep staroslowěnski: [1] красьнъ (krasĭnŭ) (cu) staronordiski: [1] fagr swahili: [1] zuri šleski: [1] šotiski gaelski: àlainn, bòidheach, brèagha, fèilleil, grinn, maiseach, rìomhach, sgèimheach španiski: [1] hermosa f, hermoso m, bella f, bello m, linda f, lindo m, guapa f, guapo m, bonita f, bonito m šwedski: [1] skön, vacker tadźikski: зебо (zebo) (tg) tamilski: அழகிய (azhagiya) (ta) Předłoha:te: అందమైన () (te) thailandski: สุนทร (sŭnton) (th), สวย (sŭay) (th), งาม (ngaam) (th) Předłoha:tn: -ntle turkowski: [1] güzel ukrainski: вродливий (vrodlývyj) (uk), красивий (krasývyj) (uk) urduski: خوبصورت (xūbsūrat) (ur), سندر (sundar) (ur) vietnamski: đẹp đẽ, tốt, tốt đẹp, đẹp wolapik: jönik zapadofriziski: moai, kreas

Referency a dalše informacije

[1] Čěski wikisłownik: [1]

[1] Němski wikisłownik: [2]

[1] Pólski wikisłownik: [3]